Batalláns, Batallás, Batalla | Celtia: o que nunca che contaron sobre Galicia

Submitted by admin on Sat, 02/25/2023 - 00:40

Resulta que a wikipedia española traduce -moi seguros eles das parvadas que poñen- Batalláns por Batallanes, ( Batallanes (San Pedro) , din). Pero probablemente esa parvada veña do IGN que aporta mapas a google maps porque así o pon tamén. Así o significado pode ser, parece ser, batalladores, xente que batalla moito...

Vexamos onde hai, segundo o listado de toponimia:

**Batalla**
TOPONIMO	CONCELLO	PARROQUIA
Batallás	BOBORÁS	Astureses (San Xulián)
Batallás	CARBALLIÑO, O	Madarnás (San Tomé)
Batallás	CERDEDO	Cerdedo (San Xoán)
O Batallán	TEO	Oza (Santa Baia)

Segundo a Galipedia

O topónimo galego Batalláns pode referirse a:

Batalláns, parroquia do concello das Neves;
San Pedro de Batalláns, parroquia do concello das Neves. A famosa Batallanes. E

O topónimo galego Batallás pode referirse a:

Batallás, lugar da parroquia de Astureses, no concello de Boborás;
Batallás, lugar da parroquia de Madarnás, no concello do Carballiño.
E fala do apelido de Luis Emilio Batallán, médico e músico galego de Aí vén o maio

E agora entenderemos, primeiro o s final: lan é moito en celta. Os últimos que o sabían puxéronlle un s de plural indicando que eran moito, polo menos varios.

Ademais sabemos que en lugares como Santillana, o llán é unha maneira galega e do norte de España de dicir lán, moito en celta.

Moito que? pois moito Bata e bata é:

bata, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Stick. ~ brollaigh, ~ boilg, bar of door. ~ bradach, stick for springing trap. ~ buachailleachta, herdsman’s stick, staff. ~ croise, crutch. ~ draighin, blackthorn (stick). ~ druma, drumstick. Fenc:~ pionsa, singlestick. ~ rámha, oar. ~ siúcra, sugar stick. ~ siúil, walking stick. ~ túise, joss-stick. An ~ a thabhairt do dhuine, to beat s.o. with a stick. Thug sé lán an bhata dó, he laid into him with the stick; he was quite a match for him. Ná cuir do bhata sa ghleo, don’t interfere in the fight, argument. ~ is bóthar a thabhairt do dhuine, to dismiss s.o. summarily. Tá sé ag titim ar a bhata, he is becoming stooped with age, decrepit. Céachta ~, wooden plough. S.a. barr12, scéal 3, scór 1(a), troid12. 2. Baton. 3. Bot:~ cogaidh, black knapweed. 4. ~ gaoithe, gust of wind. 5. (Of drink) Measure. É dicir

bata, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Pau. ~ brollaigh, ~ boilg, bar of door. ~ bradach, pau para saltar trampa. ~ buachailleachta, vara de gandeiro, bastón. ~ croise, muleta. ~ draighin, píllaro (pao). ~ druma, baqueta. Fenc:~ pionsa, singlestick. ~ rámha, remo. ~ siúcra, barra de azucre. ~ siúil, bastón. ~ túise, joss-stick. An ~ a thabhairt do dhuine, bater s.o. cun pau. Thug sé lán an bhata dó, deitouse nel co pau; era un partido para el. Ná cuir do bhata sa ghleo, non interferir na loita, argumento. ~ é bóthar a thabhairt do dhuine, despedir s.o. sumariamente. Polo tanto, estáse encorvando coa idade, decrépito. Céachta ~, arado de madeira. S.a. barr12, scéal 3, scór 1(a), troid12. 2. Bastón. 3. Bot:~ cogaidh, cinza negra. 4. ~ gaite, refacho de vento. 5. (De bebida) Medir.

Así que en Batallán, Batalláns, ou Batallás usan, teñen, ou producen e fabrican paus, varas,ou bastóns. Ou arados de madeira...

E todo o que poido contarvos sobre Batalláns.

Agora imos ver Batalla

**Batalla**
TOPONIMO	CONCELLO	PARROQUIA
A Batalla	PINO (O)	Arca (Santaia)
A Batalla	VEIGA (A)	A Ponte (Santa María Madanela)
A Batalla	VIGO	Beade (Santo Estevo)
A Batallana	CAMBADOS	Vilariño (Santo Adrián)
A Casa de Domingos de Batalla	OIA	Mougás (Santa Uxía)
A Casa de Fernando de Batalla	OIA	Mougás (Santa Uxía)
A Casa de Juan Benito de Batalla	OIA	Mougás (Santa Uxía)
A Casa do Batalla	OIA	Burgueira (San Pedro)
A Chan da Batalla	CAMPO LAMEIRO	Moimenta (Santa María)
A Cruz da Batalla	SOMOZAS (AS)	Recemel (Santa María)
As Batallas	CALVOS DE RANDÍN	Vila (Santa María)
As Batallas	TOÉN	Moreiras (San Pedro)
Batalla	CATOIRA	Dimo (San Pedro)
Batalla de Arriba	CATOIRA	Dimo (San Pedro)
Batalla de Brión	FERROL	Ferrol
Batalla, A	ESTRADA, A	Lagartóns (Santo Estevo)
Batalla, A	NEVES, AS	San Pedro de Batalláns (San Pedro)
Camiño da Batalla	VIGO	Beade (Santo Estevo)
Fonte do Agro de Batalla	ROIS	Ermedelo (San Martiño)
Leira Batalla	LARACHA (A)	Caión (Santa María do Socorro)
O Campo da Batalla	PORTO DO SON	Xuño (Santa Mariña)
O Canizo da Casa de Domingos de Batalla	OIA	Mougás (Santa Uxía)
O Canizo de Fernando de Batalla	OIA	Mougás (Santa Uxía)
O Eido do Batalla	OIA	Burgueira (San Pedro)

A Batallana é clara, non? A Batalla en Batalláns, tamén,

A Batalla de Brión (Ferrol) é unha batalla contra os ingleses. Tiña eu tuberculose de pequeno e meu pai trouxome un libro ben gordo cunha novela de cuxo título non poido lembrarme sobre esa Batalla de Brión, os amorios e as aventuras desa xente en 1800 en Ferrol e Doniños. Querían tomar a cidade da que William Pitt dicía que se a tuveran rodearíana cunha muralla de prata. E saltarse os dous castelos da boca da ría de Ferrol. Non o conseguiron.

Así a Batalla de Brión existiu. Cantas outras batallas dese listado de Batalla son realmente batallas? Penso que ningunha máis. Aínda que algunha outra pode haber. Pero Leira Batalla pode ser unha leira que dá moitos bastóns... por exemplo. En xeral, Batalla é un intento de dar significado entendible a Batallán, unha latinización de Batallán, suprimindo o n final.